Potpredsjednik PDP-a i šef poslaničkog kluba te stranke u Narodnoj skupštini Republike Srpske, Igor Crnadak, oštro je kritikovao potez opozicionih poslanika PDP-a i SDS-a koji su podržali veto srpskog člana Predsjedništva BiH Željke Cvijanović. Prema njegovim riječima, ovaj potez predstavlja ozbiljan promašaj koji je ugasio entuzijazam za promjene u Republici Srpskoj. Crnadak je posebno naglasio da ovakve odluke produbljuju strah među građanima koji žele promjene, sugerišući da je vladajući režim možda duboko infiltriran u opozicione strukture.
Da li je režim zaista “prodro u tkivo opozicije”, kako tvrdi Crnadak, i postoje li u opozicionim redovima “trojanci” koji rade u korist vlasti? O ovim pitanjima razgovarali smo s analitičarima i poznavaocima političke scene u Republici Srpskoj.
Opozicija po mjeri vlasti?
Komunikolog Mladen Bubonjić smatra da pravo stanje unutar opozicije najbolje znaju oni koji su dio sistema vlasti. Ipak, prema njegovom mišljenju, javnost može jasno uočiti da opozicija u Republici Srpskoj djeluje kao da je skrojena prema željama vladajuće strukture.
– Opozicija se ponaša kao da ju je lično Milorad Dodik sastavio. To je vidljivo ne samo u njihovim političkim stavovima, već i u tome kako slijede ritam koji im vlast nameće – kaže Bubonjić za Srpskainfo.
On ukazuje na česte prelaske opozicionara u vladajuće stranke, što naziva “hroničnom boljkom” lokalne politike. Prema Bubonjiću, politika u Republici Srpskoj sve više postaje sredstvo za ličnu egzistenciju, a ne borba za ideološke vrijednosti.
– Umjesto principa, dominira interes za ulazak u strukture vlasti. Zato imamo toliko političara koji mijenjaju strane bez ideološkog kompasa – ističe Bubonjić.
On dodaje da vladajuća koalicija, predvođena SNSD-om, vješto upravlja unutrašnjom političkom dinamikom, za razliku od vanjskih poslova gdje se suočava s problemima. Prema njegovim riječima, vlast često stavlja opoziciju pred gotov čin, prisiljavajući je da igra po njihovim pravilima.
– Vlast je uspostavila narativ u kojem opoziciju lako može optužiti za izdaju ili saradnju s strancima ako ne prati njihovu liniju. Opozicija, svjesna da odstupanje od tog narativa može dodatno narušiti njihov ionako slab položaj, često popušta – objašnjava Bubonjić.
On zaključuje da, iako vlast možda ne kontroliše cijelu opoziciju, značajan dio njenih aktera nesumnjivo djeluje pod uticajem režima.
Obrnuta perspektiva: Je li opozicija oblikovala režim?
Pravnik i bivši visoki funkcioner PDP-a, Milko Grmuša, nudi drugačiji pogled na situaciju. On smatra da bi teza možda trebala biti obrnuta – da je opozicija zapravo duboko prodrla u strukture režima.
– Ako pogledamo činjenice, većina današnjih funkcionera vlasti dolazi iz SDS-a, PDP-a ili drugih stranaka koje su bile na vlasti početkom 2000-ih. Mnogi od njih bili su u opoziciji u ranim fazama svoje karijere. Možda samo Dodik nije prošao taj put – tvrdi Grmuša.
Prema njegovom mišljenju, problem leži u samoj prirodi političke kulture u Republici Srpskoj, gdje se opozicioni status doživljava kao nepoželjan.
– Građani su izgubili povjerenje u mogućnost sistemskih promjena. Politika se posmatra cinično, kao tržište gdje se glasa za one koji nude neposrednu korist. Zato su političari, bez obzira na stranku, često doživljeni kao isti – kaže Grmuša.
Komentarišući Crnatkovu izjavu, Grmuša smatra da je potpredsjednik PDP-a u pravu kada ukazuje na prodor režima u opoziciju, ali dodaje da opozicija često ponavlja greške koje prigovara vlasti.
– Dodik je izjednačio sebe s Republikom Srpskom, što je opozicija često kritikovala. Ali i sami opozicionari, kada brane interese Srpske, često to doživljavaju kao podršku Dodiku. To je zabluda koja ih košta podrške birača – ističe Grmuša.
On smatra da opozicija mora shvatiti da je politika šira od ličnih sukoba s Dodikom. Prema njegovom mišljenju, mnogi iskreni opozicionari nesvjesno pomažu SNSD-u da ostane na vlasti zbog pogrešnog pristupa.
– Opozicija zaboravlja da politički prostor Republike Srpske nije isti kao onaj u Sarajevu ili Federaciji BiH. Interesi u Banjaluci, Modriči ili Trebinju razlikuju se od onih u Sarajevu. Dok ne shvate tu nijansu, teško će pridobiti veću podršku i srušiti ovu vlast, koja već decenijama urušava Republiku Srpsku – zaključuje Grmuša.
