Dobro je što će biti sagledana uloga NATO alijanse u građanskom ratu u BiH
Predsjednik Boračke organizacije Republike Srpske Milomir Savčić ocijenio je da je dobro što će istraga, koju je dobojsko Okružno javno tužilaštvo pokrenulo za ratni zločin protiv civilnog stanovništva prilikom NATO bombardovanja Doboja i Teslića 1995. godine, omogućiti da bude sagledana uloga Alijanse u građanskom ratu u BiH.
On je naglasio da ne zna šta su tačno bili motivi Okružnog tužilaštva u Doboju da pokrene istragu protiv NN lica, ali je uvjeren da imaju saznanja zbog čega su se i odlučili na ovaj korak.
“U svakom slučaju, dobro je da se i putem tih istražnih radnji koje će, nadam se, uslijediti, dokaže da je NATO učestvovao na strani muslimansko-hrvatske federacije, ne samo 1995. godine, a te godine pogotovo”, rekao je Savčić za “Sputnjik”.
Savčić je pojasnio da je to bila vazduhoplovna operacija NATO-a, s ciljem da se iz vazduha da podrška snagama muslimansko-hrvatske federecije.
“Ne treba zaboraviti da je u to bila uključena i hrvatska vojska u borbi protiv Republike Srpske koja je u tom trenutku, nekoliko mjeseci, praktično ostala potpuno sama”, ukazao je Savčić.
On je podsjetio da se tokom NATO bombardovanja Republike Srpske, koje je trajalo 15 dana, na udaru našao gotovo cijeli prostor – na jugu od Leotara i Trebinja, pa sve do zapadnih djelova Republike Srpske.
“Na udaru su, prije svega, bili centri veze, nervni sistem Vojske Republike Srpske. Kada su vojsci prekinute linije komandovanja, posljedica toga je da više nema jedinstva. Nije se znalo šta ko radi i šta bi trebalo da radi. Osim toga, snage za brze intervencije NATO locirane na Igmanu dejstvovale su po položajima Vojske Republike Srpske, pa čak i po objektima zaštićenim međunarodnim konvencijama, kao što su ratne bolnice”, rekao je Savčić.
Prema njegovim riječima, saniteti nisu mogli da evakuišu ranjene do najbližih zdravstvenih ustanova koje su radile u vrlo teškim uslovima kada su restoranski stolovi preko noći pretvarani u hirurške.
Na pitanje da li će poslije pokrenute istrage slijed događaja biti takav da se, ako bude dokaza, protiv NATO-a pokrene tužba, Savčić je rekao da je cilj istrage da se dođe do saznanja i materijalnih dokaza kojih nesumnjivo ima.
“Najmanje je upitno da li su korištena zabranjena sredstva ratovanja. To je već dokazano i to će se potvrditi i dokumentovati. Ne bih se upuštao u procjene pravne prirode i procedure koje slijede iz toga, to je u nadležnosti Okružnog javnog tužilaštva”, kaže Savčić.
Tokom NATO bombardovanja Republike Srpske od 30. avgusta do 14. septembra 1995. godine stradalo je više od 100 civila, a stanovništvo i danas trpi zdravstvene posljedice bombardovanja osiromašenim uranijumom.
Time je najviše bilo pogođeno stanovništvo opštine Hadžići, koji su se, nakon potpisivanja Dejtonskog sporazuma, preselili na područje Bratunca.
Samo četiri godine nakon bombardovanja, na groblju u Bratuncu sahranjeno je oko 400 umrlih, od kojih je većina bolovala od neke vrste karcinoma.
I mnogi strani vojnici, koji su boravili na ovim područjima u toku i nakon bombardovanja, imali su i imaju slične zdravstvene probleme.
Na položaje Vojske Republike Srpske NATO avijacija bacila je ukupno 1.026 bombi, od čega 708 vođenih, a ukupna težina bačenog eksploziva iznosila je oko 10.000 tona.
Akciju nazvanu “Namjerna sila”, u kojoj je prilikom bombardovanja koristio radioaktivnu municiju sa osiromašenim uranijumom, NATO je pravdao eksplozijom na sarajevskoj pijaci Markale, 28. avgusta 1995. godine, za koju su optuženi Srbi, iako je u izvještaju nezavisne komisije iz tog perioda navedeno da “ne postoje jasni dokazi da su granate došle sa srpskih položaja”.
To je lično potvrdio i tadašnji izaslanik generalnog sekretara UN za Balkan Jasuši Akaši, ali i komandant UNPROFOR-a general Majkl Rouz.
Komandant ruskog mirotvoračkog bataljona u Sarajevu, pukovnik Andrej Demurenko, koji je učestvovao u istrazi, izjavio je da su Srbi “nepravedno bili optuženi samo da bi NATO imao povod za napad”.
NATO je istovremeno sa “Namjernom silom” pokrenuo i akciju “Mrtvo oko”, čiji je cilj bio da se onesposobi protivvazdušni sistem odbrane Vojske Republike Srpske.